نوشته های مشابه
کمتر کسی است که در دنیای امروز از اهمیت ارتباط بین صنعت و دانشگاه بی‌خبر باشد. هرچند این ارتباط در کشورهای توسعه‌یافته به نوعی تعامل تبدیل شده، اما در سایر کشور‌ها بیشتر به دو قطاری شبیه است که هر کدام راه خود را می‌روند. همین جدایی صنعت و دانشگاه باعث شده تا در این سال‌ها دانشگاه‌ها فارغ از اتفاقات موجود در جامعه کار خود را پیش ببرند و صنعت نیز که نیازمند نیروهای توانمند و البته تحقیق و توسعه است هر روز لاغر اندام‌تر شده و در مسابقه با سایر رقبای خارجی خود ضعیف شود. در سال‌های نیاز به ارتباط بین دانشگاه و جامعه، به‌خصوص صنعت باعث شده تا طرح‌های مختلفی از قبیل حمایت از پروژه‌های دانش‌بنیان و کارآموزی دانشجویان و… مورد بررسی و اقدام قرار بگیرند.
دانشگاه آزاد اسلامی نیز در سال‌های اخیر سعی کرده تا منابع انسانی و تحقیقاتی خود را در جهت کمک به صنعت و پیشرفت‌های علمی به کار گیرد. طرح عناوینی مانند «دانشگاه حل مساله» که دغدغه اصلی خود را حل مشکلات جامعه و صنعت می‌داند، باعث شده این دانشگاه نگاه خود را از آموزشی صرف به سمت نگاه‌های کاربردی که می‌تواند دغدغه صنعت را حل کند، تغییر دهد تا از این طریق ارتباطی را که سال‌هاست بین دانشگاه و صنعت دچار اختلال شده، بازسازی کند. در این راه، دانشگاه آزاد اسلامی به کمک اعضای هیات‌علمی و دانشجویان به همراه حدود ۱۳۰ مرکز تحقیقاتی و ۱۲ پژوهشکده و ۱۲۵مرکز رشد می‌تواند امکانات لازم را جهت تحقیق و توسعه مراکز صنعتی در اختیار دانشگاه‌ها قرار دهد.
گام اول: اختصاص بخشی از وقت اعضای هیات علمی در صنعت
دانشگاه آزاد اسلامی گام اول این اقدام را با استفاده از اعضای هیات‌علمی دانشگاه‌ها در امور پژوهشی برداشت. در این گام اعضای هیات‌های علمی- آموزشی موظف شدند بخشی از زمان خود را در مراکز تحقیقاتی و فناوری سپری کنند. بابک نگاهداری، رئیس پژوهشگاه و شبکه آزمایشگاهی دانشگاه آزاد اسلامی در این‌باره می‌گوید: «با توجه به برنامه‌‌‌‌ریزی‌ای که دانشگاه آزاد اسلامی در تقویت حوزههای پژوهش و فناوری دارد، در فاز اول این طرح ساعت موظف پژوهشی و فناوری را تعریف کردیم و شرایطی ایجاد شده که اعضای هیات‌علمی دانشگاه، زمانی را که در مراکز تحقیقات و فناوری سپری می‌‌‌کنند، جزء ساعت‌‌های موظفی آنها حساب شود.» هرچند این طرح برای نزدیکی دانشگاه و صنعت نیاز بود، اما گام دیگری برای ادامه این مسیر لازم به نظر می‌رسید.
گام دوم: ورود تخصصی اعضای هیات علمی پژوهشی به صنعت
هرچند گام نخست می‌تواند ارتباط اولیه‌ای را در بین دانشگاه و صنعت به وجود آورد، اما برای برطرف شدن نیازهای صنعت، ارتباط مستمرتر و البته کارآمدتری نیاز است. دانشگاه آزاد اسلامی نیز به‌همین دلیل باید گام دومی را برای کمک بردارد. در این گام دانشگاه آزاد اسلامی با جذب هیات‌علمی پژوهشی و فناوری سعی دارد امکانات خود را برای کمک به صنعت به کار گیرد. یکی از اقداماتی که در راستای ارتباط بین دانشگاه و صنعت مطرح شده، طرح آیین‌نامه جذب اعضای هیات‌علمی پژوهشی و فناور است. براساس این آیین‌نامه، از فناوران و پژوهشگران برجسته کشور در قالب اعضای هیات علمی- پژوهشی، برای فعالیت در مراکز تحقیقاتی و پژوهشکده‌ها و هیات‌های علمی فناور برای فعالیت در سراهای نوآوری و مراکز رشد دانشگاه آزاد اسلامی، استفاده خواهد شد.
رئیس پژوهشگاه و شبکه آزمایشگاهی دانشگاه آزاد اسلامی نیز مدتی پیش با اشاره به امکانات دانشگاه آزاد اسلامی برای کمک به صنعت گفته بود: «مراکز تحقیقاتی که در سراسر کشور داریم، در حوزههای مختلف نانو، کشاورزی و علوم‌‌پایه فعالیت دارند که با توجه به تجهیزات و امکانات پیشرفته و اعضای هیات‌علمی توانمند در این مراکز، بسیاری از صنایع فعال در هر استان، تفاهمنامه‌‌‌‌هایی را برای بهره‌‌‌مندی از دانش دانشگاهیان با این مراکز منعقد کردند.»
فناوران اعضای هیات علمی پژوهشی
بابک نگاهداری، رئیس پژوهشگاه و شبکه آزمایشگاهی دانشگاه آزاد اسلامی در گفت‌وگو با «فرهیختگان» با اشاره به جزئیات طرح جذب هیات‌علمی- پژوهشی و فناور دانشگاه آزاد اسلامی، از جذب نخبگان و فناوران کشور به‌عنوان اعضای هیات علمی- پژوهشی و فناور در مراکز تحقیقاتی و سراهای نوآوری دانشگاه آزاد اسلامی گفته و اعلام کرد: «در جذب اعضای هیات‌علمی- پژوهشی و اعضای هیات‌علمی فناور، هدف این است که بتوانیم از ظرفیت فناوران کشور که در حوزههای مختلف و در قالب صاحبان صنایع در حال فعالیت هستند، در زمینه توسعه پژوهش و فناوری در دانشگاه آزاد اسلامی استفاده کنیم و این گام می‌تواند نفعی دوطرفه هم برای صاحبان صنایع و صنعت و هم برای دانشگاه آزاد اسلامی اعم از سراهای نوآوری و مراکز تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی باشد.»
دانشگاه به فکر نیازهای صنعت
یکی دیگر از موضوعاتی که در این گام می‌تواند مثمرثمر باشد، ارتباط دانشگاه‌ها با محیط‌های صنعتی و تبادل نیرو در میان این دو مرکز است. حضور افراد نوآور که از نیازهای صنعت آگاه هستند، می‌تواند به توانمندی و البته به‌روز بودن دانشگاه‌ها کمک کند. نگاهداری با اشاره به منافعی که ارتباط بین دانشگاه و صنعت می‌تواند برای هر کدام از این دو گروه داشته باشد، گفت: «دانشگاه آزاد اسلامی می‌تواند با حضور صاحبان صنایع در قالب هیات‌علمی فناوری کادر پرسنل فناوری خود را برای سراهای نوآوری تامین کرده و از طرفی حضور این گروه در دانشگاه می‌تواند به انتقال دانش و فناوری نیز کمک کند. از طرف دیگر صاحبان صنایع با حضور در محیط‌های دانشگاهی می‌توانند کلیه امور تحقیق و توسعه‌ای را که برای صنایع خود به آن نیاز دارند، از طریق پتانسیل‌های دانشگاه آزاد اسلامی اعم از مراکز تحقیقات و سراهای نوآوری مورد استفاده قرار دهند، بنابراین یک بازی برد دوطرفه است. اینها را ما می‌توانیم در قالب هیات‌های علمی فناور در دانشگاه آزاد اسلامی تعریف کنیم و این افراد در دانشگاه آزاد اسلامی به‌عنوان همکار هیات‌علمی فعالیت کنند و این ترتیب ارتباط دانشگاه و صنعت می‌تواند بهتر و بیشتر از گذشته شکل بگیرد.»
نگاهداری ادامه داد: «از سوی دیگر، دانشگاه آزاد اسلامی در دوره جدید، ماموریت توسعه پژوهش را هم در دستور کار خود قرار داده است. ما با امکان جذب اعضای هیات‌علمی‌پژوهشی، به‌خصوص محققان برتر کشور که منشأ اثر هستند و می‌توانند در توسعه کمک کنند، سعی می‌کنیم آنها را به‌عنوان هیات‌علمی- پژوهشی و همکار در مراکز تحقیقاتی داشته باشیم. این کار باعث انتقال فناوری و تجربه به داخل دانشگاه آزاد اسلامی می‌شود. از طرف دیگر طرح‌های ارتباط با صنعت و طرح‌های برون‌سازمانی در دانشگاه می‌تواند با همکاری این اعضای هیات‌علمی بیش از گذشته شکل بگیرد، بنابراین جذب هیات‌علمی- پژوهشی و فناور باعث افزایش ارتباط‌های برون‌سازمانی و تعریف تحقیقات برون‌سازمانی برای دانشگاه آزاد اسلامی از یک سو، همچنین انتقال فناوری و شکل‌گیری فعالیت‌های تحقیق و توسعه صنایع در سراهای نوآوری و مراکز تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی می‌شود که برای صنایع و سازمان‌های ما هم این قضیه نفع خواهد داشت و درنهایت نیز دو طرف منتفع خواهند شد.»
نگاهداری در پاسخ به این سوال که اعضای هیات‌علمی آموزشی نیز می‌توانند در این زمینه فعالیت کنند، گفت: «منعی ندارد که بخشی از هیات‌علمی‌های آموزشی در مراکز تحقیقات و سراهای نوآوری ما فعالیت کنند. ما دوره‌های تحقیقاتی برای تمامی اعضای هیات‌علمی خواهیم داشت و این افراد می‌توانند براساس توان و پتانسیل خود در فعالیت‌های آموزشی در دانشکده‌های ما حضور پیدا کنند یا در قالب فعالیت‌های پژوهشی در مرکز فعالیت‌های ما یا در قالب فعالیت‌های فناورانه در سراهای نوآوری دانشگاه آزاد اسلامی حضور داشته باشند. منعی هم از این لحاظ که بتوانند در کدام‌یک از این فعالیت‌ها شرکت داشته باشند، وجود ندارد. درنهایت در هیات‌علمی‌های جذب‌شده می‌توانیم از افراد توانمند و شاخصی که فعالیت پژوهشی آنها بر فعالیت‌های آموزشی آنها غلبه داشته باشد، در مراکز فناورانه و سراهای نوآوری استفاده کنیم.»
مساله کیفیت است نه کمیت
رئیس پژوهشگاه و شبکه آزمایشگاهی دانشگاه آزاد اسلامی با اشاره به این موضوع که سعی می‌کنیم افراد توانمند را برای این امور جذب کنیم، گفت: «ما از همه افرادی که توانمندی‌های خاصی داشته باشند و بتوانند تحقیقات و پروژه‌های تحقیقاتی را شکل بدهند، استقبال می‌کنیم؛ یعنی اگر فردی که ارتباط خیلی خوبی با صنایع دارد و می‌تواند پروژه‌های تحقیقاتی در ارتباط با صنعت و برون‌سازمانی تعریف کند، یا فناوری‌های ویژه‌ای دارد که می‌تواند در توسعه صنایع ما کمک کند، ما تمایل داریم آنها را به‌عنوان هیات‌علمی جذب کنیم، بنابراین هدف‌گذاری کمی روی این قضیه نداریم و به‌نوعی نقطه‌زنی است؛ یعنی سعی داریم افرادی را که یا در پژوهش و ارتباط با صنایع برجسته باشند یا در زمره صاحبان صنایع یا فناوران هستند و می‌توانیم به کمک آنها انتقال دانش را انجام دهیم، جذب کنیم. کار ما نقطه‌زنی است که افراد توانمند را شناسایی و جذب کنیم، نه اینکه برنامه جامعی داشته باشیم که تعداد خاصی هیات‌علمی جمع شود. اگر بتوانیم افراد شاخص را پیدا کنیم، آنها را جذب می‌کنیم، حتی اگر دانشگاه به سمتی رفت که سرباز هیات‌علمی جذب کند، ما هم به‌سمتی خواهیم رفت که بتوانیم از آنها استفاده کنیم و شرطش این است که مرکز دانشگاه آزاد اسلامی با این تصمیم موافقت کند یا نه.»
نگاهداری با اشاره به این موضوع که در زمینه‌های مختلفی دست به جذب هیات‌علمی پژوهشی و فناور زده خواهد شد، گفت: «همه فعالیت‌های مراکز تحقیقاتی از قبیل سراهای نوآوری منوط به طرح پایش دانشگاه آزاد اسلامی هستند، که آنها برای هر منطقه و استان یک دانش و یک موضوع و محور پژوهشی را تعریف کردند. ما فعالیت‌های مراکز فناوری را معطوف می‌کنیم به طرح پایش‌محور و همه فعالیت‌های دانشگاه آزاد اسلامی چه در حوزه فناوری و چه در حوزه پژوهشی طرح پایش خواهد بود.»